ΟΣΔΕΛ
Η Ιταλία ενσωματώνει το δικαίωμα των εκδοτών Τύπου και πρωτοπορεί θεσπίζοντας διαδικασία για την αποτελεσματική άσκησή του
Η Ιταλία είναι, μέχρι στιγμής, το μοναδικό κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο παράλληλα με την ενσωμάτωση του συγγενικού δικαιώματος των εκδοτών Τύπου, που καθιερώνει η Οδηγία (ΕΕ) 2019/790, εισήγαγε και ένα διαδικαστικό πλαίσιο διαπραγματεύσεων, το οποίο αποσκοπεί στην αποτελεσματική άσκηση του συγγενικού δικαιώματος, προστατεύοντας πρωτίστως το ασθενέστερο μέρος της σχέσης, δηλαδή τους εκδότες Τύπου, οι οποίοι στην πλειονότητά τους είναι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Ειδικότερα, προβλέπεται ότι οι διαπραγματεύσεις θα διεξάγονται με όρους διαφάνειας και καλής πίστης και σύμφωνα με τα κριτήρια για τον καθορισμό δίκαιης αποζημίωσης, τα οποία απαριθμούνται ενδεικτικά στον νόμο. Τα κριτήρια αυτά θα καθοριστούν από την ανεξάρτητη αρχή AGCOM (Autorità per le Garanzie nelle Comunicazioni), με ειδικές ρυθμίσεις που θα εκδοθούν εντός 60 ημερών από την έναρξη ισχύος της διάταξης, που είναι η 12η Δεκεμβρίου 2021 (δεκαπέντε ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα). Σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των μερών, η AGCOM δύναται να κληθεί να θεσπίσει τη δίκαιη αποζημίωση, ωστόσο, καθένα από τα μέρη, διατηρεί το δικαίωμα προσφυγής ανά πάσα στιγμή στη δικαιοσύνη.
Οι παράμετροι για τον καθορισμό της δίκαιης αποζημίωσης -που αναφέρονται με τη μορφή παραδείγματος στο διάταγμα και θα ολοκληρωθούν με βάση τις παρατηρήσεις των μερών που συμμετείχαν στη διαβούλευση- στοχεύουν στην ενίσχυση της έγκυρης και αξιόπιστης δημοσιογραφίας που προέρχεται από εκδοτικές επιχειρήσεις που απασχολούν ικανό αριθμό επαγγελματιών δημοσιογράφων και επενδύουν σε αντίστοιχους πόρους.
Στόχος είναι η παροχή κινήτρων για τη χορήγηση αδειών και την οικονομική ενίσχυση του Τύπου στο ψηφιακό περιβάλλον, διασφαλίζοντας στους δικαιούχους την αμοιβή για την εκμετάλλευση του περιεχομένου τους, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η τεράστια ανισορροπία (που εντοπίστηκε το 2014 από την AGCOM στην Έκθεση για τις υπηρεσίες διαδικτύου και την επιγραμμική διαφήμιση) μεταξύ της αξίας που δημιουργεί η παραγωγή δημοσιογραφικού περιεχομένου για τους τεχνολογικούς κολοσσούς και αυτής που αποκομίζουν οι δικαιούχοι για τη δική τους εργασία και επένδυση. Η ανισορροπία αυτή, σύμφωνα με την AGCOM, προκαλεί «ανυπολόγιστη ζημία στη χρηματοδότηση ολόκληρου του κλάδου του Τύπου, υπονομεύοντας την ίδια τη λειτουργία του».
Κατά τα λοιπά, ο ιταλός νομοθέτης ακολούθησε τη δομή του νόμου που παρουσιάστηκε τον Αύγουστο, όπου: α) ο ορισμός των εκδοτών εφημερίδων γίνεται με βάση το αντικειμενικό στοιχείο της δημοσίευσης και, ως εκ τούτου, περιλαμβάνει εφημερίδες, περιοδικά και πρακτορεία Τύπου, χωρίς να αφήνει περιθώρια διαφοροποιήσεων ή διακριτικής μεταχείρισης που μπορεί να επιφέρει ποινές από τις ανεξάρτητες αρχές (όπως συνέβη στη Γαλλία, όπου η συμφωνία-πλαίσιο που υπογράφηκε το 2021 μεταξύ της Google και όχι του συνόλου αλλά μιας μικρής μόνον ομάδας εκδοτών, οδήγησε στην υψηλότερη ποινή που επιβλήθηκε ποτέ από την Αρχή Ανταγωνισμού της Γαλλίας, ύψους 500 εκατ. ευρώ), β) αναγνωρίζεται η συμμετοχή των δημοσιογράφων στο συγγενικό δικαίωμα των εκδοτών, με ρητή αναφορά στο ύψος της, όπου το ποσοστό συμμετοχής ορίζεται μεταξύ 2% και 5%, στα έσοδα των εκδοτών που θα προκύψουν από την άσκηση του νέου δικαιώματος, γ) επιβεβαιώνεται ότι ο νόμος δεν έχει εφαρμογή σε περιπτώσεις ιδιωτικών ή μη εμπορικών χρήσεων των εκδόσεων Τύπου από μεμονωμένους χρήστες, στη χρήση υπερσυνδέσμων και στη χρήση μεμονωμένων λέξεων ή πολύ μικρών αποσπασμάτων, τα οποία ορίζονται μόνο ποιοτικά.
Ειδικότερα, όσον αφορά τα σύντομα αποσπάσματα, οι ενώσεις ευρωπαίων εκδοτών, υπογράμμισαν τη σημασία να ερμηνευθούν, σύμφωνα με το άρθρο 58 της αιτιολογικής έκθεσης της Οδηγίας, να αποκλείονται δηλαδή τα σύντομα αποσπάσματα, ώστε να μην επηρεάζεται η αποτελεσματικότητα του νέου συγγενικού δικαιώματος. Με άλλα λόγια, αν η χρήση πολύ σύντομων αποσπασμάτων έχει ως αποτέλεσμα την υποκατάσταση των δημοσιευμάτων ή απαλλάσσει τους αναγνώστες από την ανάγκη επίσκεψης και ανάγνωσης αυτών, αποτελεί σαφή παραβίαση των δικαιωμάτων των εκδοτών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η EMMA (European Magazine Media Association) και η ENPA (European Newspaper Publishers' Association) υποστήριξαν την προσέγγιση που έχουν υιοθετήσει μέχρι στιγμής όλα τα κράτη μέλη, κανένα από τα οποία δεν έχει θεσπίσει ποσοτική έννοια ή ειδικό όριο για τον καθορισμό της έννοιας του πολύ σύντομου αποσπάσματος.
(Ιανουάριος 2022)
