Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργων του Λόγου

ΟΣΔΕΛ

Αποτελέσματα ΟΣΔΕΛ 2022: υψηλά ποσά διανομής, ενσωμάτωση της Οδηγίας, δημόσιος δανεισμός και έρευνες για το βιβλίο

Τα γεγονότα που καθόρισαν την πορεία του ΟΣΔΕΛ το 2022 είναι κατ’ αρχάς η ενσωμάτωση της Οδηγίας για τα πνευματικά δικαιώματα στην Ελλάδα και στην Κύπρο και η καθιέρωση αμοιβής για τον δημόσιο δανεισμό. Ειδική αναφορά επίσης θα πρέπει να γίνει στην αύξηση των εσόδων του Οργανισμού καθώς και στην εκπόνηση της μεγάλης έρευνας για το βιβλίο και το κοινό του στην Ελλάδα, που συνοδεύτηκε από την υλοποίηση πανελλαδικήκης ενημερωτικής καμπάνιας.

Η ορθή ενσωμάτωση της Οδηγίας για τα πνευματικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά ήταν κύριος στρατηγικός στόχος του Οργανισμού επί σειρά ετών, καθώς αναγνωρίζει νέα δικαιώματα για τους δικαιούχους του ΟΣΔΕΛ και ως εκ τούτου θέτει τις βάσεις για σημαντική αύξηση των εσόδων τους. Με την ψήφιση στις 22 Νοεμβρίου 2022 από τη Βουλή του ν. 4996/2022 για τα πνευματικά δικαιώματα, ο οποίος ενσωματώνει τις Οδηγίες (ΕΕ) 789/2019 και 790/2019 και ρυθμίζει το δικαίωμα δημόσιου δανεισμού, επιλύεται σειρά κρίσιμων, για τον κλάδο του βιβλίου και του Τύπου, θεμάτων.

Συγκεκριμένα για τον Τύπο, με το νέο συγγενικό δικαίωμα που αναγνωρίζει ο νόμος στους εκδότες αποκτούν τη νομική βάση για να διεκδικήσουν από τις μεγάλες πλατφόρμες (Google, Facebook, Microsoft κ.α.) μερίδιο των εσόδων που αποκομίζουν οι τελευταίες από την εκμετάλλευση του ειδησεογραφικού περιεχομένου. Ένα μέρος των εσόδων οι εκδότες υποχρεούνται να το αποδώσουν στους δημοσιογράφους.

Διαχρονική επιδίωξη του ΟΣΔΕΛ αποτελούσε και η καθιέρωση αμοιβής συγγραφέων και εκδοτών από τις δανειστικές βιβλιοθήκες για τον δημόσιο δανεισμό των βιβλίων τους. Και αυτός ο στόχος επιτεύχθηκε απολύτως το 2022 μέσω της σχετικής νομοθετικής ρύθμισης του νέου νόμου για τα πνευματικά δικαιώματα (ν. 4996/2022), η οποία και προσδιορίζει ποσό αμοιβής 350.000 ευρώ για το σύνολο των δικαιούχων, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων εκπροσωπούνται από τον ΟΣΔΕΛ. Τα ποσοστά διαμορφώνονται ως εξής: 70% στους δημιουργούς και 30% στους εκδότες.

Όσον αφορά τα έσοδα του Οργανισμού καταγράφηκε αύξηση 10,84% (4.058.177 ευρώ) σε σχέση με το 2021 (3.637.795,09 ευρώ), ενώ οι εισπράξεις κυμάνθηκαν στα περσινά επίπεδα και έφθασαν τα 3.656.147 ευρώ (αύξηση 0,49 έναντι του 2021). Η αύξηση των εσόδων επιτεύχθηκε κατά πρώτον λόγω της έκδοσης δικαστικής απόφασης, η οποία υποχρέωσε μεγάλη εταιρία εισαγωγών να δηλώσει και να καταβάλει σημαντικά ποσά αναδρομικά, κατά δεύτερον λόγω της αύξησης της αξίας των εισαγωγών και τέλος λόγω της σημαντικής αύξησης των εσόδων για την αδειοδότηση της χρήσης αποκομμάτων Τύπου σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα (Press clipping).

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσό που διανεμήθηκε στους δικαιούχους αυξήθηκε κατά 27% έναντι του 2021 και έφθασε τα 3.055.119 ευρώ (2.629.371 το 2021). Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται 162.853 ευρώ που προήλθαν από παραγραφέντα ποσά (έναντι 179.000 το 2021). Την ίδια στιγμή ο χρόνος διανομής επισπεύσθηκε κατά τρεις μήνες και η διαδικασία ολοκληρώθηκε με απόλυτη επιτυχία τον Ιούλιο αντί για τον Οκτώβριο.

Περνώντας τώρα στις δράσεις που υλοποιεί ο ΟΣΔΕΛ στο πλαίσιο των πολιτιστικού και κοινωνικού έργου του θα αναφερθούμε στη βιβλιογραφική βάση οσδέλnet, στο πρόγραμμα Anti-piracy, στα προγράμματα ερευνών, χορηγιών και αρωγής.

Δύο χρόνια μετά την αναβάθμιση της βάσης βιβλιογραφικών δεδομένων οσδέλnet οι εγγραφές βιβλίων ξεπέρασαν τις 300.000, ολοκληρώθηκαν οι μαζικές διορθώσεις των δεδομένων για τα έτη 2000 έως 2020 και υλοποιήθηκε η διαδικασία ελέγχου ποιότητας.

Κατά τη διάρκεια του έτους σημειώθηκε σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας του προγράμματος Anti-piracy επί των ποσοτικών αποτελεσμάτων διερεύνησης link (71%) και εντοπισμού ελληνικών τίτλων (11%) συγκριτικά με το 2021. Επιπλέον, υποβλήθηκαν δύο αιτήματα στην Επιτροπή για τη Διαδικτυακή Προσβολή της Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΕΔΔΠΙ) του ΟΠΙ ενάντια σε 31 (tbc) παράνομες ιστοσελίδες (domain name), για τις οποίες με απόφαση της Επιτροπής διακόπηκε από τους κυριότερους παρόχους στην Ελλάδα (Cosmote, Vodafone, Wind κλπ.), η πρόσβαση των χρηστών σε αυτές. Θετική ήταν και η ανταπόκριση στο αίτημα του ΟΣΔΕΛ προς την ΕΔΔΠΙ για διακοπή πρόσβασης σε οκτώ IP address (και όχι απλών domain name) των πειρατικών ιστοσελίδων Library Genesis, Ζ-Library και TRELLAS.

Κατά τη διάρκεια του 2022 ολοκληρώθηκαν η Έρευνα Εκδοτικών Επιχειρήσεων και η Έρευνα Αναγνωστικής Συμπεριφοράς «Αναγνώσεις, αναγνώστες και αναγνώστριες: Το βιβλίο και το κοινό του στην Ελλάδα». Αμφότερες αποτελούν μέρος του ερευνητικού προγράμματος που υλοποιεί ο ΟΣΔΕΛ στο πλαίσιο του πολιτιστικού και κοινωνικού έργου του.

Η Έρευνα Εκδοτικών Επιχειρήσεων 2020 πραγματοποιήθηκε από την εταιρία έρευνας αγοράς qed, με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου, το οποίο συμπλήρωσαν οι εκπρόσωποι των εκδοτικών επιχειρήσεων, ηλεκτρονικά ή τηλεφωνικά. Το μέγεθος του δείγματος ήταν 128 επιχειρήσεις και το ποσοστό απόκρισης 15,5%.

Η έρευνα του ΟΣΔΕΛ για το βιβλίο και το κοινό του με τίτλο «Αναγνώσεις, αναγνώστες και αναγνώστριες: Το βιβλίο και το κοινό του στην Ελλάδα» -την επιστημονική διεύθυνση της οποίας είχε ο Νίκος Παναγιωτόπουλος καθηγητής κοινωνιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών- διενεργήθηκε από τον Ιανουάριο του 2021 έως τον Φεβρουάριο του 2022. Στόχος ήταν η καταγραφή και η ερμηνεία του συστήματος των παραγόντων που καθορίζουν την αναγνωστική συμπεριφορά, αλλά και η επικαιροποίηση της γνώσης που διαθέτουμε μέχρι σήμερα. Για την ανάδειξη των αποτελεσμάτων της έρευνας υλοποιήθηκε, το φθινόπωρο του 2022, μεγάλη ενημερωτική καμπάνια καθώς και δημόσια ανοιχτή εκδήλωση.

Την άνοιξη του 2022, ο ΟΣΔΕΛ σε συνεργασία με τις ενώσεις εκδοτών έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου και εκδοτικές επιχειρήσεις μέλη του ΟΣΔΕΛ, μεταξύ των οποίων η εφημερίδα Η Καθημερινή, προχώρησαν στην υλοποίηση πανελλαδικής ενημερωτικής καμπάνιας, που ως στόχο είχε την ενίσχυση της έγκυρης και αξιόπιστης δημοσιογραφίας. Η καμπάνια πραγματοποιήθηκε με κεντρικό μήνυμα «Τα fake news είναι junk news».

Για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά υλοποιήθηκε με απόλυτη επιτυχία το Πρόγραμμα Οικονομικής Αρωγής, στο οποίο διατέθηκαν συνολικά 130.000 ευρώ ως έκτακτη διανομή, με βάση κοινωνικά κριτήρια, σε 50 συγγραφείς, 35 δημοσιογράφους και 15 μεταφραστές.

Τέλος, ο Οργανισμός ανέπτυξε διαδικτυακή εφαρμογή, που υποστηρίζεται από τη βάση βιβλιογραφικών δεδομένων οσδέλnet, και την οποία προσέφερε ως χορηγία στις βιβλιοθήκες του Δήμου Καλαμαριάς για την υποστήριξη του προγράμματος φιλαναγνωσίας «Βιβλιοσκώληκες».

Συνοψίζοντας, το 2022 Ο ΟΣΔΕΛ ανέλαβε πρωτοβουλίες και εργάστηκε συστηματικά για να επιτευχθεί η ορθή ενσωμάτωση της Οδηγίας για τα πνευματικά δικαιώματα. Η εξέλιξη αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική για τους συμβασιούχους του Οργανισμού, δημιουργούς, δημοσιογράφους και εκδότες, καθώς η Οδηγία θέτει τις βάσεις για τη ρύθμιση των πνευματικών δικαιωμάτων στην ψηφιακή εποχή. Παράλληλα, ο ΟΣΔΕΛ εντατικοποίησε τις προσπάθειες για την καταπολέμηση των φαινομένων της πειρατείας και της λογοκλοπής και συνέχισε έμπρακτα να στηρίζει τους δημιουργούς, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας προγράμματα προς όφελος των συμβασιούχων του, στο πλαίσιο του κοινωνικού και πολιτιστικού έργου του.

(Ιανουάριος 2023)

  Επιστροφή